อุทยานแห่งชาติดอยขุนตาล

อุทยานแห่งชาติดอยขุนตาล มีพื้นที่ครอบคลุมอยู่ในท้องที่อำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูน และอำเภอห้างฉัตร อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง สภาพพื้นที่ป่าอุดมสมบูรณ์ไปด้วยพรรณไม้นานาชนิด เป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร ซึ่งเป็นบรรยากาศที่เงียบสงบ และมีอุโมงค์ขุนตาลซึ่งเป็นอุโมงค์รถไฟที่ยาวที่สุดในประเทศไทย สร้างโดยชาวเยอรมัน อุทยานแห่งชาติดอยขุนตาลมีเนื้อที่ประมาณ 255.29 ตารางกิโลเมตร หรือ 159,556.25 ไร่

การเดินทาง 

การเดินทางขึ้นไปบนดอยขุนตาล ไปได้ 2 ทางคือ ทางรถไฟสายเหนือ ลงที่สถานีขุนตาลแล้วเดินเท้าไปที่ทำการอีกประมาณ 1.3 กิโลเมตร เป็นทางที่สะดวกที่สุด

หรืออีกเส้นทางหนึ่งคือทางรถยนต์โดยเลี้ยวขวาตรงหลักกิโลเมตรที่ 47 (เส้นทางสายลำปาง-ลำพูน) เข้าไปตามทางลูกรังอีก 18 กิโลเมตร ซึ่งสภาพถนนช่วงนี้ไม่ดีนัก บางช่วงก็ชันมากจึงควรใช้รถสภาพดี
สิ่งอำนวยความสะดวก 
ย. 1

ตั้งอยู่ห่างจากที่ทำการวนอุทยานฯ ราว 1,100 เมตร เมื่อเดินทางขึ้นไปถึง ย. 1 จะพบพลับพลาที่รัชกาลที่ 5 เคยเสด็จมาประทับ 1 หลัง และที่พักของการรถไฟฯ 3 หลัง คิดค่าที่พักหลังละ 450-600 บาท (บวกภาษีอีก 7 %) ติดต่อจองที่พักได้ที่ การรถไฟแห่งประเทศไทย โทร. 225-6964

ย. 2
ตั้งอยู่ห่างจาก ย. 1 ไปราว 800 เมตร เมื่อไปถึงจะเห็นสวนลิ้นจี่และต้นไม้เมืองหนาว เช่น ลูกแพร์ ลูกพลับและทุ่งสน แต่สิ่งที่ดึงดูดนักท่องเที่ยวก็คือ บ้านพักของ ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช แต่ว่าไม่เปิดรับรองแก่นักท่องเที่ยวทั่วไป บริเวณ ย. 2 จะมีที่ทำการของอุทยานแห่งชาติดอยขุนตาล และมีเรือนพักรับรอง 6 หลัง ราคา 600-1,200 บาท ผู้สนใจติดต่อจองบ้านพักได้ที่ โทร. 579-0529 และ 579-4842

บ้านพักบริการนักท่องเที่ยวจำนวน 6 หลัง คือ
บ้านขุนตาล 7(ชมดารา) มี 2 ห้อง พักได้ 6 คน ค่าธรรมเนียมห้องละ 600 บาท
บ้านขุนตาล 8(ชมอัศดง)มี 2 ห้อง พักได้ 6 คน ค่าธรรมเนียมห้องละ 600 บาท
บ้านขุนตาล 9(ชมดอย)มี 3 ห้อง พักได้ 9 คน ค่าธรรมเนียมห้องละ 900 บาท
บ้านขุนตาล 10(ชมดง)มี 3 ห้อง พักได้ 9 คน ค่าธรรมเนียมห้องละ 900 บาท
บ้านขุนตาล 11(ชมไพร)มี 3 ห้อง พักได้ 9 คน ค่าธรรมเนียมห้องละ 1,200 บาท
บ้านขุนตาล 12(ชมอาทิตย์) มี 2 ห้อง พักได้ 9 คน ค่าธรรมเนียมห้องละ 1,200 บาท
ย. 3
อยู่ถัดจาก ย. 2 ขึ้นไปประมาณ 3,600 เมตร เป็นที่ตั้งของบ้านพักมิชชั่นนารี คิดค่าที่พักคนละ 70 บาท ลักษณะที่พักเป็นบ้านไม้หลังใหญ่ จำนวน 8 หลัง ติดต่อจองบ้านพักได้ที่ คณะกรรมการขุนตาล วิทยาลัยภาคพายัพ ตู้ ปณ. 161 เชียงใหม่ 50000 โทร. (053) 241255
จุดเด่นที่น่าสนใจ 

อุโมงค์ขุนตาล
เป็นอุโมงค์ทางรถไฟรอดผ่านที่ยาวที่สุดในประเทศไทยคือ ยาว 1,352 ฟุต มีสวนดอกไม้ตกแต่งไว้อย่างสวยงาม ศาลเจ้าพ่อขุนตาล และอนุสาวรีย์ ซึ่งสร้างเป็นอนุสรณ์แก่ชาวเยอรมันผู้ดำเนินการควบคุมการก่อสร้าง

ตามยอดเขาสูง
เป็นจุดเด่นที่เหมาะสำหรับการพักค้างแรมเป็นอย่างยิ่ง เช่น จากที่ทำการอุทยานฯเดินทางเท้า ระยะทางประมาณ 1,100 เมตร จะถึง ย.1 เป็นที่ตั้งบ้านพักรับรองของการรถไฟแห่งประเทศไทย ซึ่งมีเรือนพักสำหรับบริการนักท่องเที่ยว ย.2 มีสนเขาขึ้นอยู่อย่างหนาแน่น ทำให้บริเวณนั้นมีความร่มเย็นสวยงามตามธรรมชาติ บริเวณที่ใกล้ยอดเขามีบ้านพักรับรอง ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช มีรั้วรอบ ภายในบริเวณบ้านปลูกพันธุ์ไม้เมืองหนาว และจัดตกแต่งสถานที่สวยงาม มีสวนลิ้นจี่ซึ่งพระบามสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ เสด็จไปพักผ่อนอิริยบทที่เรือนรับรองนี้ 2 ครั้ง ส่วน ย.3 ห่างจาก ย.2 ประมาณ 3,600 เมตร เป็นยอดเขาที่สูงที่สุด ของเทือกเขาขุนตาล(ม่อนส่งกล่อง) สามารถมองเห็นทัศนียภาพตัวเมืองลำปางได้อย่างชัดเจน ก่อนถึงยอดเขานี้จะผ่านป่าธรรมชาติที่ร่มรื่นและเย็นสบายตลอดทาง และจะผ่านบ้านพักของมิชชันนารีจำนวน 7 หลัง ซึ่งสามารถติดต่อขอเช่าได้ที่ มหาวิทยาลัยพายัพ จังหวัดเชียงใหม่

น้ำตกแม่ลอง
อยู่ทางสถานีขุนตาลทางทิศใต้ ห่างไปประมาณ 10 กิโลเมตร โดยลงรถไฟที่สถานีแม่ตาลน้อย แล้วเดินทางไปอีกประมาณ 3 กิโลเมตร จะมีน้ำตลอดปี และอากาศเย็นสบายตลอดปี

น้ำตกตาดเหมย
อยู่แยกจากเส้นทางด้านซ้ายมือ ระหว่างทางจาก ย.ที่ 2 ไป ย.ที่ 3 โดยต้องเดินทางลงไปในหุบเขาแม่ยอนหวาย ประมาณ 300 เมตร

นอกจากนี้ยังมีน้ำตกอีกหลายแห่ง คือ น้ำตกแม่ผาตูบ น้ำตกห้วยแม่ไพร

ย. 4
อยู่ถัดจาก ย. 3 ขึ้นไปอีกราว 1,500 เมตร เป็นยอดสูงที่สุดของดอยแห่งนี้ แม้ระยะจะไม่ไกลกันนักแต่เป็นช่วงที่ชันมาก เมื่อนักท่องเที่ยวเดินทางถึงบนยอด ย. 4 แล้ว สามารถ มองเห็นทิวทัศน์เบื้องล่างได้เป็นมุมกว้าง ส่วนมากมักนิยมไปเฝ้าชมพระอาทิตย์ขึ้นยามเช้าซึ่งมีความสวยงามน่าประทับใจ